Art. 264 § 1. Kto wbrew przepisom przekracza granicę Rzeczypospolitej Polskiej, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
- 2. Kto dopuszcza się czynu określonego w § 1, używając przemocy, groźby, podstępu lub we współdziałaniu z innymi osobami, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
- 3. Kto organizuje innym osobom przekraczanie wbrew przepisom granicy Rzeczpospolitej Polskiej, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Przepis przewiduje karalność nielegalnego – tj. wbrew przepisom, bez wymaganego zezwolenia – przekroczenia granicy państwowej. To ostatnie jest dozwolone tylko na podstawie właściwych dokumentów i jedynie w wyznaczonych dla ruchu granicznego przejściach. Kwestię granic Rzeczypospolitej Polskiej regulują przepisy ustawy z 21 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej (Dz.U. nr 78, poz. 461 z późn. zm.).
Przekracza granicę – mieści się w tym pojęciu zarówno wjazd do Polski, jak i wyjazd z niej. Nie podpada natomiast pod ten przepis przekraczanie granicy między innymi państwami, np. Francją a Hiszpanią. Nie stanowi również przekroczenia granicy polskiej zejście ze statku w zagranicznym porcie nie będącym granicą państwa polskiego.
Sprawcą przestępstwa może być każdy, niezależnie od posiadanego obywatelstwa. § 2 określa kwalifikowany typ przestępstwa ze względu na niebezpieczny sposób działania, z użyciem przemocy, groźby, podstępu lub we współdziałaniu z innymi osobami. § 3 natomiast kryminalizuje organizowanie innym osobom – wbrew przepisom – przekraczanie granicy państwowej, zwane przemytem ludzi.
Używając przemocy – siły fizycznej; groźby, podstępu – we współdziałaniu z innymi – z udziałem co najmniej dwóch innych osób; organizuje innym – zbiera, załatwia (z reguły odpłatnie) transport i przemyt ludzi przez granicę, osobiście lub przez specjalnego przewodnika.
Sprawca, który bez wymaganego zezwolenia przekracza granicę państwową, wynosząc jednocześnie dokument stwierdzający jego tożsamość albo wojskowy dokument osobisty – popełnia jeden czyn, podlegający kumulatywnej kwalifikacji prawnej z art. 288 § 1 lub 2 k.k. (obecnie art. 264), pozostającego w zbiegu.
