Prace z informatyki

Prace dyplomowe z informatyki

Skrypty SQL

5/5 - (1 vote)

Skrypty SQL to zestaw poleceń wykorzystywanych do manipulowania danymi w bazach danych za pomocą języka SQL (Structured Query Language). Są to zapytania, które umożliwiają tworzenie, modyfikowanie i zarządzanie strukturami bazy danych, jak również manipulowanie danymi przechowywanymi w tych strukturach. Skrypty SQL mogą zawierać pojedyncze zapytania, jak i złożone procedury umożliwiające automatyzację różnych działań.

Skrypty SQL w zarządzaniu bazami danych są niezbędne, aby umożliwić tworzenie tabel, indeksów, procedur składowanych, funkcji, a także zarządzanie użytkownikami i ich uprawnieniami. Można je wykorzystywać do wprowadzania nowych danych, aktualizowania istniejących rekordów, usuwania danych lub przeprowadzania różnych operacji na tabelach. Podstawowe polecenia SQL, takie jak SELECT, INSERT, UPDATE, DELETE, pozwalają na pełne zarządzanie zawartością bazy danych.

Tworzenie i modyfikacja struktur bazy danych to jedna z kluczowych funkcji skryptów SQL. Skrypty te mogą zawierać polecenia takie jak CREATE TABLE, które pozwala na tworzenie nowych tabel w bazie danych, czy ALTER TABLE, używane do modyfikowania istniejących tabel, np. dodawania nowych kolumn. Dodatkowo, w przypadku tworzenia bardziej zaawansowanych struktur, takich jak indeksy czy widoki, skrypty mogą zawierać polecenia typu CREATE INDEX oraz CREATE VIEW. Te operacje pozwalają na optymalizację dostępu do danych i łatwiejsze tworzenie złożonych zapytań.

Manipulowanie danymi za pomocą skryptów SQL jest równie ważne. Skrypt może zawierać zapytania takie jak INSERT INTO, które pozwala na wprowadzanie nowych danych do tabel, czy UPDATE, które umożliwia modyfikowanie już istniejących rekordów w bazie. Możliwe jest również usuwanie danych przy pomocy polecenia DELETE. Skrypty SQL mogą być także używane do tworzenia zapytań do bazy danych, które zwracają dane na podstawie określonych kryteriów, np. za pomocą polecenia SELECT, umożliwiającego filtrowanie i sortowanie danych.

Bezpieczeństwo i optymalizacja zapytań SQL są równie istotne podczas pracy ze skryptami. Niewłaściwe użycie zapytań może prowadzić do utraty danych lub zagrożeń związanych z bezpieczeństwem, np. ataków typu SQL injection. Aby temu zapobiec, warto korzystać z odpowiednich praktyk programistycznych, takich jak stosowanie zapytań przygotowanych (prepared statements), które pozwalają na bezpieczne wprowadzanie danych użytkownika do zapytań. Ponadto, dobrze napisane skrypty SQL powinny być zoptymalizowane pod kątem wydajności, np. przez odpowiednie indeksowanie tabel czy ograniczanie zakresu zwracanych danych.

Automatyzacja procesów za pomocą skryptów SQL to kolejna kluczowa cecha tego narzędzia. W dużych bazach danych, które zawierają tysiące rekordów, manualne wprowadzanie zmian staje się czasochłonne i podatne na błędy. Dzięki skryptom SQL można zautomatyzować procesy, takie jak migracje danych, generowanie raportów czy aktualizowanie danych w dużej skali. Skrypty te mogą być uruchamiane na określonych harmonogramach lub wywoływane ręcznie przez administratorów baz danych w razie potrzeby.

Skrypty SQL są potężnym narzędziem w zarządzaniu bazami danych, umożliwiającym zarówno tworzenie struktury bazy danych, jak i manipulowanie danymi. Odpowiednio napisane skrypty zapewniają optymalizację pracy z danymi, a także pomagają w automatyzacji procesów, co jest niezbędne w dużych systemach informacyjnych.

Opis metod pozycjonowania (teoria)

5/5 - (1 vote)

Pozycjonowaniem stron nazywamy wszelkie działania mające na celu umieszczenie strony www na jak najwyższej pozycji w wynikach wyszukiwania dla konkretnych fraz.

Pozycjonowanie naturalne

Najprostsza z form pozycjonowania, jednak sprawdzająca się w nielicznych przypadkach. Charakteryzuje się tym, że osoba pozycjonująca liczy na zdobycie przez stronę www popularności bez żadnych działań. Co za tym idzie ludzie będą dzielić się między sobą informacją o takiej witrynie. Internauci informując się nawzajem o obecności takiej strony w Internecie zostawiają wpisy na forach, blogach, grupach dyskusyjnych, prywatnych stronach www, itd. wraz z odnośnikiem do strony pozycjonowanej.

W praktyce pozycjonowanie naturalne jest rzadko używane. Może sprawdzić się tylko dla stron internetowych, które okazują się „strzałem w dziesiątkę” i stają się bardzo popularne. Strony firm czy instytucji, które pozycjonowanie traktują jako formę reklamy nigdy nie będą dla Internautów tak atrakcyjne, aby mogły zostać wypozycjonowane w sposób naturalny.

Pozycjonowanie przez optymalizację

Ta forma pozycjonowania polega na wykorzystaniu wiedzy dotyczącej optymalizacji stron internetowych pod kątem wyszukiwarek. Szerzej można przeczytać w rozdziale „Optymalizacja stron internetowych pod kątem wyszukiwarek” powyższej pracy. Im lepiej strona www jest zoptymalizowana tym wyszukiwarka traktuje ją jako ważniejszą, a co za tym idzie wyświetla ją na wyższych pozycjach w wynikach wyszukiwania.

Bez wątpienia pozycjonowanie przez optymalizację w przypadkach, gdzie fraza nie jest zbyt konkurencyjna okazuje się wystarczającą formą dotarcia na najwyższe pozycję wyników. Jednak kompletnie nie sprawdza się dla bardziej konkurencyjnych słów kluczowych.

Pozycjonowanie nieetyczne

Bardzo ciężko zdefiniować jest granicę między metodami etycznymi, a nieetycznymi. Jest ona bardzo cienka i płynna. Wiele wyszukiwarek w swych regulaminach mówi, że każda ingerencja w proces indeksacji strony internetowej jest działaniem zabronionym. A przecież każde pozycjonowanie za wyjątkiem pozycjonowania naturalnego jest właśnie takim działaniem.

Poniżej przedstawione zostaną najpopularniejsze sztuczki, które są powszechnie uznawane za nieetyczne. Do metod nieetycznych można również zaliczyć spamowanie wyszukiwarek, które zostanie przedstawione w podrozdziale „Spam w wyszukiwarkach i jego klasyfikacja”.

Ukryty tekst

Najbardziej popularnym i najczęściej stosowanym sposobem nieetycznego pozycjonowania jest właśnie stosowanie ukrytego tekstu. Ukryty tekst jest de facto widoczny tylko dla robota wyszukiwarki, chyba że użytkownik zajrzy w kod źródłowy strony. Ukryty tekst najczęściej jest nasycony słowami kluczowymi, na które jest pozycjonowana dana witryna.

Tekst może zostać ukrywany na wiele sposobów. Do najprostszych należy: stosowanie takiego samego koloru czcionki jak kolor tła strony, zminimalizowanie wielkości czcionki do 1 piksela, wypełnienie tekstem daleko od końca tekstu właściwego na stronie (zastosowanie znaków końca linii).

Komentarze w kodzie HTML

Kolejną metodą nieetycznego pozycjonowania jest zastosowanie komentarzy w kodzie HTML. Komentarze te zawierają nie opis kodu, czyli to do czego zostały stworzone, a sztuczny tekst, który ma pomóc w pozycjonowaniu strony w wyszukiwarkach. Najczęściej naszpikowany jest on słowami kluczowymi pod jakie pozycjonowana jest strona.

Ukryta warstwa

Ukryta warstwa nie jest widoczna dla użytkownika strony internetowej. Nie zawsze w kodzie źródłowym strony jest łatwa do wychwycenia. W takiej warstwie można zmieścić dowolną ilość odpowiednio przygotowanego tekstu, który ma zapewnić lepszą pozycję w wynikach wyszukiwania. Warstwy można ukrywać na wiele sposobów, jednak zawsze trzeba użyć do tego arkuszy styli CSS.

Duplikowanie treści

Duplikowanie treści to nic innego jak umieszczenie na witrynie podstron o tej samej lub bardzo zbliżonej treści. Strona internetowa posiadająca więcej podstron postrzegana jest przez wyszukiwarkę jako atrakcyjniejsza merytorycznie. Jednak duplikowanie treści w chwili obecnej jest już łatwo rozpoznawalne przez wyszukiwarki.

Stosowanie nieetycznych metod pozycjonowania w łatwy sposób może doprowadzić do efektu odwrotnego niż zakładany. Na przykład umieszczenia strony na dalekiej pozycji w wynikach wyszukiwania lub całkowitej jej usunięcia z tych wyników. O wszystkich zagrożeniach wynikających z niewłaściwego pozycjonowania strony internetowej będzie mowa w dalszej części pracy na przykładzie wyszukiwarki google.pl.

Pozycjonowanie właściwe

Zajmijmy się pozycjonowaniem, które powinno być zawsze stosowane przez profesjonalistów. Dzięki pozycjonowaniu właściwemu jesteśmy w stanie praktycznie każdą stronę na prawie dowolne słowo kluczowe umieścić bardzo wysoko w wynikach wyszukiwania.

Jak to zrobić?

Od razu nasuwa się odpowiedź: zastosować wszystkie powyższe metody. Jest w tym wiele racji jednak nie jest to takie proste. Jak już wiadomo wyszukiwarki internetowe uważają pozycjonowanie stron jako coś złego, bronią się przed tym. W takim razie pozycjonując stronę internetową musimy się starać oszukać algorytm wyszukiwarki odpowiadający za umieszczanie stron na odpowiednich pozycjach. Skoro staramy się oszukać algorytm nie stosujmy metod nieetycznych, z kilku względów. Po pierwsze bywają łatwo identyfikowalne przez wyszukiwarki i pozycjonowanie może przynieść odwrotny skutek. Po drugie każdy szanujący się pozycjoner nie używa metod nieetycznych z samej definicji tego słowa. Aby strona było odpowiednio pozycjonowana należy na samym początku zadbać o jej optymalizację pod względem wyszukiwarek internetowych. Jest to bardzo ważny element pozycjonowania właściwego i nie należy o nim zapominać. Kolejną ważną rzeczą jest zapewnienie stronie odpowiedniej ilości linków do niej. Linki powinny być odpowiednio dobierane. Nie należy przesadzać z ich ilością, ważna też jest jakość odnośników. Jak pozyskiwać linki będzie mowa w dalszej części tego rozdziału. Odnośniki prowadzące do pozycjonowane strony muszą być dobierane w odpowiedniej ilości i w odpowiednim czasie. Nie może zdarzyć się sytuacja, aby do naszej strony w ciągu jednego dnia robot wyszukiwarki znalazł np. 1000 linków. Tak więc przyrost linków należy stale monitorować. Istotną rzeczą jest to, aby odnośnik do strony był stały nie tymczasowy, czyli np. przydzielony na dwa miesiące.

Poniższe wykresy przedstawiają dobry i zły przyrost linków w czasie do strony pozycjonowanej.

Rysunek 3 Przykład złego linkowania w czasie

Źródło: Opracowanie własne

Rysunek 4 Przykład prawidłowego linkowania w czasie

Źródło: Opracowanie własne

Podsumowując możemy wyróżnić cztery główne sposoby pozycjonowania stron internetowych w wyszukiwarkach. Wszystkie te metody różnią się od siebie z sposób zdecydowany. W rozdziale „Porównanie metod pozycjonowania stron www w wyszukiwarce google.pl” zajmiemy się odpowiedzią na pytanie, która metoda pozycjonowania jest najkorzystniejsza i jakie ewentualne zagrożenia niesie.

Załadowanie danych do bazy POSTGRESQL

5/5 - (1 vote)

Pliki w formacie tekstowym wczytywane są po ich otrzymaniu z serwera wewnętrznego firmy. W tym momencie wykonywana jest konwersja kodowania na stronę kodową iso88592 (obowiązujący standard kodowania polskich znaków na stronach www tzw. iso-latin2). Proces ten wywoływany jest również jako cykliczne zadanie w crontab’ie następującym wpisem w plik konfiguracyjny:

# zasilenie dla emarket codziennie o 20:30

30 20 * * 1,2,3,4,5,6,7 /home/bazy/emarket/zaladunek 2>&1 | /var/qmai1/bin/qmai1-inject

Skrypt „załadunek” zbudowany jest podobnie jak skrypt konwersji danych na maszynie wewnętrznej i wykonywane działania wyświetla na standardowe wyjście (stdout) co jest poprzez sposób wywołania w corntab wysyłane jako raport do operatora. Jedyną różnicą w wywołaniu skryptu jest to, iż działa on na tej samej maszynie na której zainstalowany został system pocztowy Qmail i dlatego można było wykorzystać jeden z pocztowych programów usługowych do dostarczenia poczty bezpośrednio do adresata. Działania takie maja na celu informowanie obsługi lub administratorów o wszelkich występujących problemach a także o powodzeniu każdego z etapów działania sklepu internetowego. Poniższy skrypt prezentuje działania wykonywane w czasie importowania danych do bazy PostgreSQL:

Skrypt służy do załadowania danych do bazy danych eMarket. Jest to przykład skryptu automatyzującego proces wczytywania i konwersji danych do odpowiednich formatów przed załadowaniem ich do systemu. Poniżej przedstawiam omówienie jego przydatności oraz poszczególnych kroków:

1. Wysyłanie powiadomienia e-mail

Skrypt rozpoczyna się od wysłania e-maila, który informuje o rozpoczęciu procesu załadowania danych do bazy eMarket. Dzięki temu administrator lub odpowiednia osoba odpowiedzialna za system może monitorować stan procesu.

2. Definicja katalogów roboczych

Zdefiniowanie katalogów roboczych i ustawienie zmiennych systemowych, takich jak KAT_TMP i BINARIA, pozwala na łatwe zarządzanie lokalizacjami plików oraz narzędziami używanymi w procesie.

3. Sprawdzanie obecności wymaganych plików

Skrypt sprawdza, czy w katalogu roboczym znajdują się pliki wejściowe (z rozszerzeniem .IN). Jeśli pliki nie zostaną znalezione, skrypt przerywa działanie i wysyła powiadomienie o błędzie. To zapewnia, że proces nie rozpocznie się, jeśli brakuje niezbędnych danych.

4. Konwersja kodowania znaków

Skrypt dokonuje konwersji znaków w pliku CENNIK.IN z jednego formatu (LAT) na inny (ISO). Jest to ważne, gdyż różne systemy mogą używać różnych standardów kodowania, a konwersja zapewnia spójność danych.

5. Zablokowanie dostępu do bazy

Skrypt blokuje dostęp do bazy danych na czas wczytywania danych. Tworzenie pliku tymczasowego (emarket.tmp) zapewnia, że nikt nie będzie mógł modyfikować bazy danych podczas załadowania nowych danych, co zapobiega możliwym błędom lub kolizjom.

6. Wykonywanie skryptów załadunkowych

Po zablokowaniu dostępu do bazy, skrypt uruchamia serię skryptów, które odpowiadają za:

  • Usuwanie starych tabel (90-usuntabełe),
  • Tworzenie nowych tabel (20-załoztabełe),
  • Załadowanie danych (30-załadujtabełe),
  • Tworzenie indeksów (40-załozindeksy),
  • Ładowanie katalogu (40-załadujkatałog),
  • Optymalizację (45-optymałizuj),
  • Generowanie statystyk (50-statystyka).

Te kroki są kluczowe dla prawidłowego załadowania danych i ich późniejszego przetwarzania w systemie.

7. Zakończenie procesu

Na końcu skryptu zostaje usunięty plik tymczasowy, który blokował dostęp do bazy, a także użytkownicy ponownie uzyskują dostęp do systemu. Skrypt informuje o zakończeniu procesu załadunku danych.

Przydatność skryptu:

Skrypt ten jest przydatny w systemach, które wymagają regularnego i zautomatyzowanego załadowania danych do bazy. Automatyzacja tych procesów zmniejsza ryzyko błędów ludzkich i zapewnia płynność operacji. Skrypt wspiera także konwersję danych, co jest istotne, gdy systemy używają różnych kodowań znaków. Dodatkowo, blokowanie dostępu do bazy podczas załadowania danych zapewnia integralność danych i chroni przed niepożądanymi zmianami w trakcie procesu.

Etapy załadunku danych do bazy zostały podzielone na osobne funkcjonalne części, co ułatwia ewentualne diagnozowanie nieprawidłowości oraz dalszy rozwój tego oprogramowania. Każdy ze skryptów wykonujących działania na bazie PostgreSQL otrzymał nazwę zbudowaną z początkowych dwóch cyfr oznaczających jego logiczną kolejność w wykonaniu, analogicznie jak to ma miejsce w przypadku skryptów startowych w systemach UNIX typu SysV 4.2 gdzie takie uporządkowanie występuje oraz w systemach BSD w skryptach administracyjnych (daily, weekly, monthly itp.). Omówienie poszczególnych skryptów SQL zostało umieszczone w kolejnych rozdziałach traktujących o samej strukturze bazy danych. Wspomnieć należy, iż aby wykorzystywać bazę danych PostgreSQL, administrator bazy założył odpowiednich użytkowników bazy z hasłami dostępu i uprawnieniami pozwalającymi na czynności administracyjne.  Głównym plikiem konfiguracyjnym PostgreSQL regulującym dostęp określonych użytkowników z określonych hostów jest plik konfiguracyjny „pg_hba.conf\ Dokładnie omawia to dokumentacja PostgreSQL. Sposób autoryzacji (czy system wymaga hasła czy też nie) jest definiowany w tym pliku. Na jego końcu przy domyślnej konfiguracji znajdują się wpisy: local all trust

host all 127.0.0.1 255.255.255.255 trust_____________________________________________

Oznaczają one, że dla połączeń lokalnych (local) – czyli takich, gdzie łączymy się nie korzystając z socket’ów tcpip i dla dowolnej bazy (all), system ma przyjąć regułę nie pytania o hasło (trust) natomiast dla połączeń zdalnych, ale tylko z maszyny o adresie 127.0.0.1 (czyli z tego samego hosta, ale przez sockety tcpip), będzie obowiązywać ta sama reguła. Aby to zmienić należy zastąpić ostatnie słowo (trust) na „password” lub „crypt” (różnią się one metodą przesyłania hasła). Przykładowo zapis:

host all 192.168.1.10 255.255.255.0 password                  ~

Oznacza, że osoby łączące się z serwera o adresie 192.168.1.10 oraz z całej klasy C (czyli

w rzeczywistości adres ip może być typu 192.168.1.*) muszą podać hasło aby dostać się do dowolnej bazy. Chcąc wymusić aby wzorcowy szablon bazy PostgreSQL był także chroniony można dokonać zapisu: host template1 192.168.1.10 255.255.255.0 password

co oznacza, że te same osoby będą mogły teraz dostać się tylko do bazy template1 i będą musiały podać hasło. Metod autoryzacji użytkowników jest wiele, między innymi także na podstawie protokołu ident. Przy pisaniu reguł dostępu należy pamiętać o kolejności. Zawsze użyta zostanie ta reguła która jest pierwsza w pliku i pasuje do sytuacji (regułki przeszukiwane są w kolejności od początku do końca pliku aż do znalezienia pierwszej

pasującej i na tym się kończy przeszukiwanie). Poniższy zapis byłby błędny, pozbawiony sensu poprzez swoją błędną hierarchię:

local all trust

host all 127.0.0.1 255.255.255.255 trust local templatel password

host templatel l27.0.0.1 255.255.255.255 password

Poprawnej konfigurację tej access listy przedstawia przykładowy zapis: local templatel password

host templatel l27.0.0.1 255.255.255.255 password local all trust

host all l27.0.0.l 255.255.255.255 trust______________________________________________

W przypadku konfiguracji rzeczywistej sklepu wpisy dopuszczające ustalają dostęp do bazy sklepu nazwanej jako „emarket” tylko i wyłącznie z serwera na którym działa sklep oraz dla określonego użytkownika z hasłem. Zapewnia to już zwiększony poziom bezpieczeństwa poprzez odrzucenie przez silnik bazy danych połączeń pochodzących zarówno od użytkowników lokalnych serwera jak i zdalne próby nawiązania połączeń (choć to także zabezpiecza zastosowany firewall). PostgreSQL zapewnia ponadto zabezpieczenia dostępu do tabel zgodnie ze standardem SQL92 (www.postaresal .org/idocs/index.php?sq1 .html). Na zasadzie przywilejów na konkretne działania i operacje na krotkach, tabelach, indeksach, procedurach czy funkcjach. Można tu bardzo precyzyjnie określać co, kto jak i kiedy może uczynić ze zgromadzonymi danymi, czy może tylko czytać nasze dane czy też usuwać, poprawiać, dodawać nowe itp.

Struktura systemu CMS

5/5 - (1 vote)

Systemy zarządzania treścią zazwyczaj oparte są na bazach danych oraz na językach skryptowych po stronie serwera. Najczęściej spotykanym zestawem jest baza danych MySQL i język skryptowy PHP. Dane są oddzielone od szablonu strony i przechowywane w bazie danych. Aplikacje działające na serwerze pobierają dane i wyświetlają je w wyznaczonych uprzednio miejscach na stronie.

Warstwy

W systemach CMS nastąpiło oddzielenie warstwy prezentacji treści od warstwy aplikacji. Pierwsza z tych warstw jest tym, co widzą użytkownicy – naszą stronę internetową, która jest efektem naszej pracy. Druga z nich to warstwa, w której tworzymy nasz projekt, czyli warstwę, w której pracują osoby zarządzające stroną.

Strona internetowa, którą widzą goście i zalogowani użytkownicy to tzw. strona frontowa (ang. front end). W jej skład wchodzą: menu, zawartość, reklamy, różne funkcje, np. logowania użytkownika. Natomiast warstwą administracyjną strony jest zaplecze (ang. back end). Można w niej konfigurować oraz konserwować nasz portal, czyścić oraz tworzyć statystyki lub przygotowywać zawartość. Część tej warstwy znajduje się pod innym adresem URL (ang. Uniform Resource Locator) niż strona WWW.

Logowanie do panelu administracyjnego

Wstęp do panelu administracyjnego jest chroniony. Zarządzać systemem mogą tylko użytkownicy, którzy posiadają konto i odpowiednie uprawnienia – głównego administratora, administratora lub operatora.

Podczas logowania system sprawdza:

  • czy logujący się ma prawo wstępu na zaplecze (ang. Access right),
  • jakim poziomem uprawnień dysponuje, jakie może wykonywać zadania (ang. Access level).

Tę procedurę nazywa się często uwierzytelnieniem, autoryzacją, autentykacją czy rejestracją. Ale nie są to terminy równoznaczne. Uwierzytelnienie lub autentykacja to sprawdzenie, czy użytkownik jest tym, za kogo się podaje. Autoryzacja, to sprawdzenie, do czego użytkownik ma prawo. Natomiast rejestracja oznacza zakładanie konta użytkownika.

Prawa dostępu

Mówiąc o zarządzaniu myślimy o administracji istniejącymi zasobami. W CMS każdy użytkownik otrzymuje swój status, do którego przypisane są różne prawa dostępu. Wśród użytkowników wyróżniamy[1]:

  • Zwykli użytkownicy (zarejestrowani i niezarejestrowani)
  • Autorzy – autorzy mają prawo przesyłać materiały do wyznaczonych sekcji i kategorii artykułów oraz edytować swoje materiały.
  • Redaktorzy – mają prawo dodawać i redagować artykuły w wyznaczonych sekcjach i kategoriach oraz edytować (redagować) artykuły wszystkich innych autorów.
  • Wydawcy – mają prawo dodawać artykuły w każdej sekcji witryny, edytować (redagować) artykuły wszystkich innych autorów oraz dodatkowo decydować o opublikowaniu bądź zakończeniu publikacji każdego artykułu.
  • Operatorzy – najniżsi rangą w grupie administratorów prawa do zarządzania artykułami i zarządzania pozycjami menu witryny. Nie mogą dodawać użytkowników ani modyfikować ich kont, nie mogą instalować składników systemu, nie mają na zapleczu dostępu do komponentów i modułów.
  • Administratorzy – mogą prawie wszystko, z wyjątkiem spraw zastrzeżonych tylko dla głównego administratora. A więc nie mogą dokonywać zmian w konfiguracji, nie mogą instalować szablonów, języków. Ponadto nie mogą rozsyłać korespondencji seryjnej do użytkowników.
  • Główny administrator – odpowiada za całą witrynę. Jest jedynym, który ma dostęp do wszystkich funkcji zaplecza oraz jedynym, który ma prawo konfigurować witrynę, instalować szablony i pliki językowe, tworzyć dodatkowe konta głównych administratorów. Konto głównego administratora zakładane jest podczas instalacji Joomla!.

Powyższy podział jest stosowany w Joomli!, lecz podobne rozwiązania występują w innych systemach CMS. Strona WWW wyświetla różną zawartość lub udostępnia strefę administracyjną w zależności od uprawnień użytkownika.

Szablony

Są to wizualne formaty edycyjne, w których umieszcza się w zawartość. Szablon określa rozmiar, kolor i krój czcionki, podział strony, odstępy między obiektami, czyli wszystko to, co odpowiada za wygląd strony. Dobry szablon powinien zapewnić administratorom i projektantom witryn[2]:

  • swobodę decyzji o wyświetlaniu lewej i prawej kolumny,
  • ukrywanie lewej i prawej kolumny, gdy nie ma w nich żadnych modułów,
  • łatwą wymianę elementów identyfikacyjnych – logo, treści, stopki,
  • wybór j ednego z kilku wariantów kolorystycznych.

Szablon można zaprojektować samodzielnie, poszukać darmowych wzorów w Internecie, zakupić gotowy projekt lub zlecić profesjonalnej firmie opracowanie go, gdyż wykonanie własnego szablonu wymaga znajomości HTML[3] oraz CSS[4].

Typowym wzorcem rozmieszczenia treści na stronach CMS jest struktura portalu opartego na 3-kolumnowym układzie (rys.1). Jednak układ ten nie jest w żaden sposób ograniczony i można go w dowolny sposób modyfikować.

Rysunek 1. Struktura portalu tworzonego w Joomla! źródło: [Polskie Centrum Joomla!

NAGŁÓWEK:logo, nazwa, logo, menu główne, menu narzędziowe, wyszukiwarka, ścieżka powrotu
LEWA KOLUMNA

menu główne lokalne użytkownika logowane i inne.

 MODUŁ MODUŁ PRAWA KOLUMNA
Tytuł st rony
GŁÓWNA TREŚĆ MODUŁ
MODUŁ
MODUŁ

STOPKA: noty prawne, adresy, powtórzenie menu głównego

Trzypoziomowa struktura treści

Joomla! oraz inne systemy CMS obsługują różne typy zawartości takie jak: tekst, obraz, muzyka. Aby jednak dodać jakikolwiek artykuł, trzeba stworzyć przynajmniej jedną sekcję, a w niej kategorię[5] (rys.2).

Pozycje – są to podstawowe, pojedyncze elementy treści: tekst artykułu, odnośnik do strony WWW, adres e-mail, obraz w galerii, produkt w katalogu, itp.

Kategorie – to kolekcje, zbiory pozycji zgrupowanych ze względu na jakieś kryterium tj. temat, rodzaj, typ; w kategorie porządkowane są artykuły oraz informacje gromadzone w komponentach.

Sekcje i komponenty – zawierają kolekcje kategorii artykułów (sekcje) i innych materiałów (komponenty), są to kontenery, w których grupuje się kategorie.

Rysunek 2. Struktura organizacji zawartości publikowanej w Joomla! źródło: [Graf H., „Joomla! System zarządzania treścią.”, Helion, Gliwice 2007]

Każda pozycja należy do jakiejś kategorii, a każda kategoria do sekcji lub komponentu.[6] Kategoria nie może istnieć bez sekcji lub poza komponentem, a w sekcji artykułów, a często także w komponencie musi być przynajmniej jedna kategoria. Jedynie w przypadku materiałów statycznych oraz komponentów udostępniających procedury (np. zakupów) nie ma podziału na sekcje i kategorie.

Zawartością w systemach CMS są zarówno sekcje, kategorie, jak i konkretne artykuły, obrazy czy odnośniki. W Joomla! rozróżnia się trzy podstawowe typy zawartości:

  • Artykuły dynamiczne – są powiązane z innymi elementami struktury serwisu. Treści te organizowane są w sekcje, a w tych z kolei wyodrębnione są kategorie, którym podporządkowuje się konkretne pozycje zawartości jak artykuły czy wiadomości.
  • Artykuły statyczne – to specyficzny rodzaj zawartości, który swoją budową przypomina statyczną stronę opartą na HTML. Stanowi on samodzielny element struktury serwisu. Części składające się na treść strony są tworzone i sortowane na sekcje i kategorie. Elementy te mają charakter dynamiczny i są z reguły wyświetlane chronologicznie. Z artykułami statycznymi jest inaczej; brak powiązań powoduje, że aby udostępnić taki artykuł, należy w sposób „ręczny” umieścić odnośnik do niego w jednym z menu bądź w innym artykule. Jeśli chodzi o uprawnienia edytorskie, to zawartość statyczną mogą tworzyć tylko redaktorzy i administratorzy w panelu administracyjnym serwisu. Artykuły statyczne wykorzystuje się do umieszczania informacji, które nieczęsto ulegają zmianie i stanowią niejako stałe elementy strony, np. regulamin, polityka bezpieczeństwa, dojazd i położenie firmy itp. Treści te można w dowolnej chwili zmieniać, jednak jest to wykonywalne tylko z poziomu administracyjnego.
  • Odnośniki lub ich zestawy – to także szczególny rodzaj zawartości. Odnośniki w Joomla! mogą prowadzić do:

o artykułów statycznych i dynamicznych, o kategorii artykułów, o zawartości sekcji artykułów, o dowolnego pliku, strony w Internecie.

Rozszerzenia (komponenty)

Artykuły i materiały statyczne dobrze sprawdzają się w prezentowaniu treści przeznaczonych do przeglądania. Jeśli jednak chcemy zapewnić na witrynie możliwości działania użytkowników, np. dyskusji czy dokonywania zakupów, nie obsłużymy tych potrzeb artykułami. Złożone zadania wymagają bogatszych narzędzi, wygodniejszych w użyciu, dostarczających zaawansowanych możliwości. Tę rolę spełniają w systemach CMS komponenty. To właśnie komponenty czynią je elastycznymi programami dla każdego, który łatwo dostosować do przeróżnych potrzeb – odpowiadają one za możliwość rozwoju systemu. Dla przykładu, komponent rescent news przenosi do szablonu nagłówki najnowszych wiadomości. Inny może pokazywać informacje meteorologiczne z rejonu, w którym mieszka osoba odwiedzająca stronę.

Projektując treści witryny, trzeba rozważyć:

  • czy i które z komponentów wykorzystamy,
  • czy standardowy zestaw zaspokoi nasze potrzeby,
  • czy wystarczą nam oferowane przez wybrane komponenty możliwości,
  • jakie komponenty warto j eszcze doinstalować.
    • Strony statyczne i dynamiczne

Portal złożony ze stron statycznych jest zbiorem stron HTML i powiązanych plików źródłowych (takich jak obrazki), które są przechowywane na serwerze. Strony statyczne nie są tworzone „w locie”. Zmiany tworzone są poprzez zastąpienie starej strony jej poprawioną wersją na serwerze[7] (rys.3).

Rysunek 3. Schemat budowy statycznej strony internetowej źródło: opracowanie własne, na podstawie [Frankowski P. 2007]


Strony dynamiczne, w przeciwieństwie do stron statycznych, generowane są na bieżąco przez serwer HTTP na podstawie zmiennych i parametrów przekazanych przez przeglądarkę internetową (rys.4). W procesie generowania strony WWW udział bierze współpracujący z serwerem rezydentny moduł lub program zewnętrzny, który interpretuje polecenia zawarte w skrypcie. Wygenerowany w ten sposób dokument w całości opiera się na kodzie HTML.

Funkcjonalność stron dynamicznych ujawnia się dopiero podczas współpracy z serwerami baz danych, gdzie przechowywane są elementy niezbędne do wygenerowania pojedynczej strony WWW – przede wszystkim teksty i grafiki. W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że dynamiczna strona to kompozycja dwóch składowych: szablonu decydującego o formatowaniu i zmiennych decydujących o zawartości. Jak wielce pomocna jest technika dynamicznego generowania stron WWW, obrazuje bardzo prosty przykład. Chcąc uruchomić księgarnię internetową oferującą 10 000 książek, a dla każdej książki przygotować dedykowaną stronę WWW, która zawierałaby podstawowe informacje o tej książce – tytuł, autor, wydawca, rok wydania i krótki opis – zmuszeni bylibyśmy do zaprojektowania 10 000 odrębnych plików ze stronami HTML. Przy wykorzystaniu dobrodziejstw dynamicznego generowania stron WWW, ten sam efekt można uzyskać, projektując wyłącznie jedną stronę. Strona taka funkcjonowałaby na zasadzie wspomnianego szablonu, zawierającego stałe elementy formatowania wraz z elementami zmiennymi – informacjami o danej książce – które pobierane byłyby z bazy danych.

Tabela 1. Zestawienie cech zarządzalnej i niezarządzalnej strony

Cechy CMS Statyczna strona
Miejsceprzechowywania zawartości strony Baza danych Kod strony
Miejsceprzechowywania wyglądu strony (szablonu) Wyodrębnione pliki Kod strony lub wyodrębnione pliki
Tworzenie nowej podstrony Nowa podstrona jest tworzona na bazie zdefiniowanego szablonu. Cała nawigacja strony jest automatycznie aktualizowana, bez konieczności ingerowania w jej kod Dodanie podstrony wymaga utworzenia nowego pliku, połączenia się z serwerem, wgrania i modyfikacji istniejących plików (odpowiednie odnośniki do istniejących treści)
Zmiany na stronie Prosta możliwość wprowadzenia zmian w dowolnym momencie. Modyfikacja polegająca na dodaniu lub usunięciu strony nie wymaga wykonywania żadnych zmian graficznych Aktualizacja stron wiąże się z ingerencją w kod, co wymaga wiedzy wszystkich użytych technologii. To wymusza interwencję specjalisty, któremu przekazujemy informacje o tym, co chcemy zmienić
Szybkość wprowadzania zmian na stronie Błyskawiczna. Wystarczy zalogować się do panelu administracyjnego strony, edytować stronę i zapisać zmiany Czas od kilku minut do kilku dni, składa się na niego czas przekazania informacji webmasterowi, czas który musi poświęcić na dokonanie poprawek, akceptacja poprawek i wysłanie plików na serwer
Narzędzia do edycji strony Przeglądarka strony Edytor kodu HTML, klient FTP, przeglądarka internetowa
Wymagania co do wiedzy technicznej Nie jest wymagana specjalistyczna wiedza, wystarczą podstawy edycji tekstu Od webmastera wymagana jest specjalistyczna wiedza w zakresieHTML, CSS
Model zarządzania Rozproszony- różne uprawnienia dla dowolnej liczby osób Często scentralizowany- webmaster publikujący wszystkie informacje
Koszty utrzymania W zależności od skali projektu na cenę mogą składać się opłaty za utrzymania domeny na serwerze, aktualizację systemu CMS, zaprojektowanie CMS (jeśli nie korzystamy z darmowego), jego instalację i skonfigurowanie Wysokie, każda aktualizacja wiąże się z wydatkiem na webmastera lub wyspecjalizowaną agencją interaktywną
Koszt wdrożenia W zależności od wyboru systemu CMS- od darmowego do kilku tysięcy złotych Od kilkuset złotych do kilku tysięcy
Dodatkowafunkcjonalność Szerokie możliwości instalacji dodatkowych modułów Wymagana interwencja webmastera, który musi stworzyć nową funkcję
Stworzenie nowej wersji językowej strony Bardzo uproszczone, dodajemy kolejne strony Trudne, wymagana ingerencja webmastera w nawigację strony
Zapleczetechniczne Konto WWW z obsługa PHP i bazą danych Dowolne konto WWW
Szybkośćwyświetlania Mniejsza od wyświetlania samego kodu HTML, w głównej mierze zależne od parametrów bazy danych Duża szybkość wyświetlania
Funkcjonalność np.dodanie wyszukiwania wewnątrz strony Informacje zachowane w bazie danych, dzięki temu mamy szybki dostęp do informacji Możliwe, wymaga jednak tworzenie odpowiednich skryptów
Bezpieczeństwodanych Z charakteru budowy strony wynika, że cała strona jest przechowywana w dwóch miejscach: lokalnie oraz na serwerze. W razie awarii wystarczy ponownie skopiować pliki na serwer. System jest narażony na ataki hackerów, którzy mają otwarty dostęp do kodu i mogą wyszukiwać w nim błędy Wymagane jest robienie kopii zapasowych

Źródło: opracowanie własne, na podstawie [Rosenfeld L., Morville P. 2003]

Wykorzystanie systemu CMS ma sens, jeśli tworzony przez nas projekt składa się z wielu stron i w założeniu będzie ich systematycznie przybywać, jego treść będzie często ulegać zmianie, równocześnie przy zachowaniu jednolitego wyglądu. Z powyższego zestawienia (tab.1) wynika, iż najważniejszą zaletą systemów CMS jest prostota obsługi, dzięki której od użytkowników wymaga się tylko znajomości podstawowych możliwości popularnych aplikacji biurowych.

Zaletą jest jej możliwość szybkiego i precyzyjnego wprowadzania zmian przez wiele osób oraz obniżenie kosztów administracji strony internetowej. Za wadę należy uznać nieznacznie wolniejsze wyświetlanie stron oraz możliwe ataki na bazę danych. Także graficzny wygląd strony jest narzucony, a jego modyfikacja niesie ze sobą dodatkowe koszty.

[1] Frankowski P., „CMS. Jak szybko i łatwo stworzyć stronę WWW i zarządzać nią.”, Helion, Gliwice 2007

[2] Joomla! Templates [templatka.pl]

[3] HTML (ang. HyperTextMarkup Language) – dominujący język wykorzystywany do tworzenia stron internetowych..

[4] Kaskadowe arkusze stylów (ang. Cascading Style Sheets) to język służący do opisu formy prezentacji (wyświetlania) stron WWW.

[5] Rosenfeld L., Morville P., „Architektura informacji”, Helion, Gliwice 2003

[6] Howil W., „CMS. Praktyczne projekty”, Helion, Gliwice 2007

[7] Linderman M., Fried J., “Przyjazne witryny WWW”, Helion, Gliwice 2005

Maskowanie adresu IP

5/5 - (1 vote)

Mechanizm translacji adresów sieciowych NAT nazywany również maskowaniem adresu IP rozwiązuje problem ukrywania wewnętrznych hostów. NAT jest mechanizmem zastępczym – pojedynczy host wysyła żądania w imieniu wszystkich wewnętrznych hostów i ukrywa w ten sposób ich tożsamość dla sieci publicznej. Windows NT nie zapewnia takiej funkcji jeżeli zachodzi potrzeba użycia NAT trzeba zainstalować oprogramowanie firewall z innego źródła[1].

W Linuxie i systemach operacyjnych typu UNIX funkcja NAT wchodzi w skład pakietu. Mechanizm NAT ukrywa wewnętrzne adresy IP za pomocą zamiany wszystkich adresów wewnętrznych hostów na adres ściany ogniowej. Następnie ściana przesyła ładunek danych pochodzący z wewnętrznych hostów zaopatrując go we własny adres. Wykorzystuje przy tym numer portu TCP w celu śledzenia odwzorowań połączeń ze strony sieci publicznej z hostami wewnętrznymi. Z punktu widzenia Internetu cały ruch wydaje się pochodzić z jednego, obciążonego komputera. Mechanizm NAT skutecznie ukrywa wszystkie informacje warstw TCP/IP związane z hostami wewnętrznymi przed użytkownikami Internetu. Translacja adresów pozwala również na korzystanie w sieci wewnętrznej z dowolnego zakresu adresów IP, nawet jeżeli są one używane gdzieś w Internecie. Oznacza to, że nie trzeba rejestrować dużych bloków adresów w InterNIC lub zmieniać adresy wstępnie nadane w sieci, zanim została ona przyłączona do Internetu.

NAT pozwala także na rozdzielenie pojedynczego adresu IP na całą sieć. Wiele małych instytucji korzysta z pomocy dostawcy  usług internetowych, który może niechętnie przydzielać duży blok adresów IP ponieważ jego puka jest ograniczona. Dzięki maskowaniu adresu użytkownik może współużytkować pojedynczy adres modemu (przyłączonego na stałe lub dial-up) bez konieczności informowania o tym swojego dostawcy. Wadą korzystania z NAT jest to, że jest on implementowany tylko na poziomie warstwy transportowej. Oznacza to w praktyce, że informacja ukryta  w części danych pakietu TCP/IP może być przesłana do usług wyższej warstwy i wykorzystania do eksploatacji słabości w innej warstwie lub do komunikowania się z koniem trojańskim.

Użytkownicy, którzy chcą zapobiegać naruszeniom bezpieczeństwa muszą korzystać z usług takich jak proxy. NAT rozwiązuje wiele problemów związanych z bezpośrednim połączeniem z internetem, ale nadal nie ogranicza całkowicie przepływu datagramów przez firewala. Osoba wyposażona w monitor sieciowy może obserwować ruch wychodzący ze ściany ogniowej i stwierdzić, że przekształca on adresy innych komputerów. Hakerzy mogą w takiej sytuacji przechwycić połączenia TCP lub je sfałszować. Takiemu zagrożeniu zapobiega tzw. proxy aplikacyjne. Pozwalają one całkowicie rozłączyć przepływ protokołów warstwy sieciowej przez ścianę ogniową i skierować ruch do protokołów warstwy wyższej takich jak HTTP, FTP i SMTP.

Proxy przyjmuje próbę połączenia z zewnętrznymi serwerami i następnie w imieniu klienta wykonuje żądanie połączenia do serwera docelowego. Gdy serwer zwraca dane proxy przekazuje je do klienta. Proxy aplikacyjne różnią się od mechanizmów NAT i filtrów tym, że aplikacja klienta internetowego jest konfigurowana tak, aby komunikowała się z proxy. Na przykład użytkownik przekazuje aplikacji Internet Explorer adres swojego proxy WWW i wtedy Internet Explorer przesyła wszystkie żądania WWW do proxy, zamiast odwzorowywania nazwy na adres IP i wykonywania połączenia bezpośrednio.

Proxy aplikacyjne nie muszą być uruchamiane na komputerach-ścianach ogniowych. Każdy serwer, zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz sieci użytkownika, może spełniać funkcję proxy. Jednak bez ściany ogniowej nie można osiągnąć prawdziwego bezpieczeństwa, potrzebne są oba rozwiązania. Niezbędny jest co najmniej jeden filtr pakietów po to, aby chronić serwer proxy przed atakami w warstwie sieciowej typu uniemożliwienia działania [2].

Jeżeli zaś proxy nie jest uruchomione na komputerze  pełniącym rolę ściany ogniowej, trzeba otworzyć kanał w ścianie w taki lub inny sposób. Najlepsza jest sytuacja, gdy ściana ogniowa spełnia rolę proxy. Zapobiegałoby to przekazywaniu pakietów przychodzących z sieci publicznej do sieci użytkownika. Niektóre ściany ogniowe typu proxy są bardziej złożone od innych. Ponieważ mają one mechanizmy filtrów oraz maskowania IP, można za ich pomocą blokować próby połączeń wychodzących (port80 w przypadku HTTP) do zdalnych hostów zamiast wymagać, aby oprogramowanie klienta było odpowiednio skonfigurowane z uwzględnieniem usługi proxy. Proxy firewala łączy się odpowiednio ze zdalnym serwerem i żąda danych w imieniu zablokowanego klienta. Odszukane dane są zwracane do klienta za pomocą mechanizmu NAT i wygląda to tak, jakby pochodziły ze zdalnego serwera [3].

Proxy zabezpieczające potrafią także wykonywać filtrowanie określonej zawartości na poziomie warstwy aplikacyjnej. Na przykład niektóre proxy HTTP szukają etykiet na stronach HTML, które odwołują się do wbudowanych apletów Java lub ActiveXi następnie usuwają z nich zawartość. Zapobiega to wykonaniu apletu na komputerze klienckim i eliminuje ryzyko przypadkowego załadowania przez klienta konia trojańskiego. Tego typu działanie jest bardzo ważne, ponieważ filtrowanie IP, stosowanie proxy i maskowanie adresu nie zapobiegną naruszeniu bezpieczeństwa sieci, jeżeli użytkownik załaduje aplet ActiveX z koniem trojańskim.. W miarę przechodzenia do warstw wyższych sieci usługi bezpieczeństwa są coraz ściślej określane. Na przykład filtrowanie dotyczy warstw IP i następnie TCP oraz UDP.

Aplikacje, które korzystają z IP w połączeniu z innymi protokołami na przykład Banyan Vines, muszą stosować specjalne, bardzo kosztowne lub niezwykle silne ściany ogniowe. Proxy są bardzo ściśle określone ponieważ mogą one pracować tylko dla konkretnej aplikacji. Na przykład HTTP wymaga oddzielnego modułu proxy niż FTP lub Telnet. W miarę rozwoju protokołów (szczególnie HTTP zmienia się szybko) moduł proxy związany z danym protokołem musi być aktualizowany. Istnieje wiele protokołów, które są własnością producenta lub są na tyle rzadkie, że nie ma dla nich proxy zabezpieczającego. Przykładem protokołu aplikacyjnego, który jest własnością i nie ma proxy zabezpieczającego jest Lotus Notes. Protokoły te muszą być przesyłane poprzez filtry warstwy sieciowej lub można dla nich użyć uniwersalne proxy TCP, który odtwarza pakiet ale nie ingeruje w przesyłane dane. Przykładem proxy uniwersalnego jest pakiet SOCKS, nazywany czasem bramą warstwy obwodowej. Mimo, że proxy uniwersalne nie może zapobiec atakowi z zawartości protokołu, jest bezpieczniejsze niż filtrowanie routingu, ponieważ pakiety warstwy sieciowej są całkowicie odtworzone i usunięte są z nich zniekształcenia, które mogłyby być nie wykryte przez ścianę ogniową.

[1] Windows 2000 posiada wbudowany NAT.

[2] Atak typu Ping of Death.

[3] Taki typ proxy nazywany jest proxy przezroczystym (ang. Transparent)