W firmach, system wartości i zasad odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu kultury organizacyjnej. Jednym z najczęściej stosowanych narzędzi do mierzenia funkcjonowania tego systemu są badania ilościowe i jakościowe. Wśród nich szczególne znaczenie ma miernik – narzędzie umożliwiające ocenę stopnia zintegrowania wartości z kulturą firmy.
Miernik to kwestionariusz zawierający szereg pytań lub twierdzeń, które odnoszą się do różnych obszarów funkcjonujących w organizacji. Obszary te odpowiadają wartościom, a twierdzenia zasadom. Miernik pozwala zidentyfikować te wartości, które nie zostały jeszcze w pełni zintegrowane z kulturą organizacyjną, co może stanowić podstawę do dalszych analiz jakościowych.
Badani oceniają poszczególne obszary przy pomocy skali Likerta, której wartości mogą wyrażać stopień aprobaty lub niezadowolenia z danego aspektu, np. „bardzo ważne – nieistotne” czy „prawda – nieprawda”. Miernik stanowi narzędzie pomiaru subiektywnych opinii uczestników badania na temat aktualnego stanu wartości w firmie. Analiza wyników polega na porównaniu idealnego stanu z tym istniejącym, co pozwala na określenie obszarów wymagających poprawy.
Ważnym aspektem stosowania miernika jest sposób jego przeprowadzania. Zwykle rekomenduje się organizowanie specjalnych spotkań, które umożliwiają wspólne zrozumienie pojęć oraz udzielenie odpowiedzi na pytania uczestników. Spotkania takie są istotne, ponieważ różne interpretacje pojęć mogą prowadzić do nieprecyzyjnych wyników, a w konsekwencji – błędnych analiz. Dodatkowo, spotkania te pomagają zwiększyć zaangażowanie pracowników w badanie, co przekłada się na wyższą frekwencję i wiarygodność wyników.
Na spotkaniach omawiane są również wartości i zasady, które stanowią podstawę miernika. Dzięki temu uczestnicy mają pełną świadomość kryteriów oceny. Spotkania mogą odbywać się w dużych grupach (50–60 osób) i trwać od 30 minut do godziny, w zależności od liczby wartości, które są badane.
Przykładowy zestaw wartości i zasad, jak np. wartości firmy Adtranz ZWUS Sp. z o.o., ilustruje, jak miernik może obejmować różne aspekty działalności firmy. Wśród takich wartości można znaleźć profesjonalizm, efektywność, lojalność, skuteczność czy wszechstronny rozwój. Każda z nich opiera się na określonych zasadach, które stanowią fundament codziennego funkcjonowania organizacji. Na przykład, w kategorii „Profesjonalizm i efektywność” można wymienić zasady takie jak: szacunek dla innych, terminowość, odpowiednia komunikacja czy świadomość ekonomicznych skutków działań.
Wnioski z przeprowadzonych badań pozwalają firmie ocenić, które z wartości i zasad wymagają szczególnej uwagi i które aspekty kultury organizacyjnej należy wzmocnić, by osiągnąć większą spójność z misją i celami firmy.
Zastosowanie mierników w badaniu systemu wartości i zasad w firmach ma istotny wpływ na dalszy rozwój organizacji, umożliwiając skuteczniejsze dostosowanie działań do jej strategii. Pozwala to na bardziej precyzyjne diagnozowanie mocnych i słabych stron w zakresie kultury organizacyjnej, a także wskazuje obszary wymagające poprawy lub wzmocnienia. Dzięki tym analizom, organizacje mogą podejmować świadome decyzje dotyczące modyfikacji swojego podejścia do wartości i zasad, a tym samym dostosowywać je do zmieniającego się rynku, potrzeb pracowników czy oczekiwań klientów.
Wykorzystanie miernika pozwala również na monitorowanie zmian w systemie wartości i zasad w czasie. Przeprowadzając takie badania cyklicznie, firma może śledzić postęp w integracji wartości z kulturą organizacyjną, oceniając, czy wdrażane zmiany są efektywne i jakie mają wpływ na ogólną atmosferę w firmie. To również umożliwia szybszą reakcję w przypadku, gdy jakieś obszary wartości lub zasad zaczynają odbiegać od oczekiwań organizacji lub jej pracowników.
Dodatkowo, badania te mogą pomóc w dostosowywaniu szkoleń i działań rozwojowych w firmie. Na podstawie wyników miernika, menedżerowie mogą zidentyfikować luki w wiedzy lub umiejętnościach, które są związane z realizacją poszczególnych wartości. Dzięki temu można opracować programy rozwojowe skierowane na poprawę kompetencji pracowników w obszarach, które są kluczowe dla dalszego rozwoju organizacji i jej zgodności z wyznawanymi zasadami.
Miernik stanowi również narzędzie do integracji nowych pracowników z kulturą firmy. Wprowadzanie nowych osób do organizacji wiąże się z koniecznością zapoznania ich z wartościami i zasadami, które są fundamentem codziennego funkcjonowania. Badanie za pomocą miernika umożliwia szybszą identyfikację poziomu zrozumienia tych wartości przez nowych pracowników oraz pomaga w dopasowaniu działań edukacyjnych do ich potrzeb. Dzięki temu proces adaptacji staje się bardziej efektywny, a nowi pracownicy szybciej stają się częścią zespołu.
Przy odpowiednim wdrożeniu, narzędzia te nie tylko pozwalają na zebranie cennych danych o stanie wartości i zasad w firmie, ale także tworzą przestrzeń do budowania bardziej otwartej i transparentnej kultury organizacyjnej. Regularne badania umożliwiają angażowanie pracowników w dialog na temat wartości i zasad, co prowadzi do lepszego zrozumienia wspólnych celów i aspiracji. W dłuższej perspektywie może to przyczynić się do zwiększenia zaangażowania zespołu, a także poprawy wyników organizacji, dzięki większej spójności między jej misją a działaniami pracowników.
Również, miernik może być cennym narzędziem do porównań wewnętrznych i zewnętrznych. Organizacje mogą analizować swoje wyniki w kontekście podobnych firm czy branży, co pozwala na identyfikację najlepszych praktyk oraz potencjalnych obszarów do poprawy. Porównanie wyników może stać się również inspiracją do innowacji oraz wprowadzenia zmian, które poprawią wyniki finansowe i reputację firmy na rynku.
W praktyce miernik może również pełnić funkcję narzędzia diagnostycznego przy wdrażaniu zmian organizacyjnych. W momencie, gdy firma przechodzi przez proces transformacji – niezależnie od tego, czy chodzi o zmianę strategii, struktury, czy modelu operacyjnego – zrozumienie, w jakim stopniu wartości i zasady są zakorzenione w świadomości pracowników, jest kluczowe. Miernik pozwala zidentyfikować, które elementy wymagają dodatkowej komunikacji, wzmocnienia lub redefinicji. Dzięki temu zmiany mogą być wdrażane w sposób bardziej świadomy, unikając nieporozumień i oporu wynikającego z niezgodności między deklarowanymi wartościami a rzeczywistością.
Warto również podkreślić znaczenie miernika jako narzędzia wspierającego komunikację wewnętrzną. Wiele organizacji napotyka trudności w przekładaniu swoich wartości na zrozumiałe i praktyczne zachowania. Pracownicy, zwłaszcza ci zatrudnieni w firmie od niedawna, mogą nie rozumieć, jak dane wartości mają się do ich codziennej pracy. Kwestionariusze i rozmowy wokół wyników miernika mogą być impulsem do rozmowy, w której omawiane są konkretne przykłady działań zgodnych z zasadami firmy. Dzięki temu wartości przestają być abstrakcyjnymi hasłami, a zaczynają funkcjonować jako realne wytyczne w codziennym działaniu.
Inną istotną funkcją miernika jest wsparcie działań związanych z employer brandingiem. Coraz więcej firm buduje swój wizerunek na wartościach – zarówno w komunikacji wewnętrznej, jak i zewnętrznej. Miernik daje możliwość potwierdzenia, że wartości deklarowane przez firmę są rzeczywiście obecne w jej kulturze. Rzetelne dane mogą być wykorzystywane w raportach ESG, materiałach rekrutacyjnych czy w strategiach komunikacyjnych skierowanych do potencjalnych pracowników i partnerów biznesowych. Transparentność w tym zakresie zwiększa wiarygodność organizacji i może stanowić przewagę konkurencyjną.
Miernik może również wspierać procesy ocen okresowych pracowników. W firmach, które dążą do spójności między wartościami a systemem motywacyjnym, ocena postaw i zachowań zgodnych z zasadami firmy staje się ważnym elementem systemu premiowania. W tym kontekście miernik może pełnić funkcję odniesienia przy ocenie, czy pracownicy rzeczywiście kierują się wartościami firmy w swojej pracy. Dzięki temu system wartości przestaje być jedynie elementem strategii HR, a zaczyna realnie wpływać na decyzje kadrowe.
W perspektywie strategicznej, miernik wspomaga także zarządzanie ryzykiem kulturowym. W dużych organizacjach, zwłaszcza międzynarodowych, gdzie występują różnice kulturowe i operacyjne między jednostkami, spójność wartości może być trudna do utrzymania. Miernik umożliwia monitorowanie, czy w różnych działach, lokalizacjach lub zespołach wartości firmy są rozumiane i stosowane w jednakowy sposób. Identyfikacja odchyleń na wczesnym etapie pozwala podjąć działania korygujące zanim brak spójności wpłynie negatywnie na efektywność lub reputację firmy.
Wreszcie, miernik może służyć jako podstawa do budowania długofalowej strategii rozwoju kultury organizacyjnej. Wyniki badań umożliwiają tworzenie map wartości – obrazujących, które zasady są obecne w praktyce, a które funkcjonują jedynie na poziomie deklaracji. Takie mapy są niezwykle pomocne w pracy menedżerów i liderów kultury organizacyjnej, ponieważ wskazują obszary wymagające wzmocnienia, a także pozwalają lepiej planować działania edukacyjne, komunikacyjne i rozwojowe.
Miernik systemu wartości i zasad w firmie to nie tylko narzędzie badawcze, ale również element wspierający zarządzanie, komunikację, rozwój i adaptację. Jego efektywne wykorzystanie zależy od zaangażowania całej organizacji – od najwyższego szczebla zarządzania po pracowników operacyjnych. Regularność badań, otwartość na wyniki oraz gotowość do wdrażania zmian to czynniki, które decydują o tym, czy miernik rzeczywiście przyczyni się do budowania silnej, spójnej i zorientowanej na wartości kultury organizacyjnej.
