Integracja systemów e-administracji

5/5 - (1 vote)

Pierwszy model funkcjonowania systemów samorządowej e-administracji to istnienie rozwiązań „wyspowych” (patrz rys 4-2). Usprawnienie funkcjonowania poszczególnych jednostek (referatów) osiąga się często poprzez wprowadzenie samodzielnych moduł ów. Są to aplikacje wspomagające pracę i nie zintegrowane ze sobą w żaden sposób. Rozwiązanie niewątpliwie ułatwia pracę urzędników oraz usprawnia obsługę obywateli, lecz nie spełnia podstawowego zadania systemu informacyjnego – nie dostarcza w pełni kompleksowych danych centralnych, służących do zarządzania całością. Jednostki pozostają wyspami. Efektem tak funkcjonującego systemu informacyjnego są nieścisłe informacje oraz dane powielane w różnych bazach.

Rysunek 1 – 2 Struktura samodzielnych modułów (rozwiązań „wyspowych”) Źródło: Gęślicki R., Urząd poinformowany

Samodzielne moduły, to aplikacje, z których każda posiada własną strukturę danych. Zasadniczym elementem odróżniającym je od systemu zintegrowanego jest brak wspólnej struktury danych. Użytkując samodzielne moduły należy liczyć się z eksploatowaniem nieaktualnych danych. Doświadczenie pokazuje, że jednoczesne eksploatowanie kilku baz, zawierających tą samą informację, zawsze kończy się powstaniem różnic między nimi.

Drugi model, to system zintegrowany,  który jest pakietem kilku bwspółpracujących ze sobą aplikacji. Każda z nich wspomaga pracę innej jednostki, lecz dane, na których pracują, są wspólne dla wszystkich. Niewątpliwą zaletą takiego rozwiązania jest natychmiastowa, automatyczna komunikacja pomiędzy jednostkami (patrz rys 4-3).

Rysunek 2 – 3 Struktura systemu zintegrowanego Źródło: Gęślicki R., Urząd poinformowany

Wspólna struktura danych nie oznacza jednakowego do nich dostępu. Niektórzy będą mieli dostęp pełny, inni ograniczony tylko do odczytu wycinku danych. Co już zostało wykazane, sporą przeszkodą do wdrażania tego typu rozwiązania są przepisy polskiego prawa, które rozdzielają kompetencje w sposób niespójny.

Trzeci model, to system hybrydowy (patrz Rys 4-4). Jest on fuzją poprzednio opisanych rozwiązań. Są to samodzielne moduły wyposażone w moduł integratora. W dalszym ciągu mamy do czynienia z rozproszonymi bazami danych, lecz integrator zapewnia ich spójność i jednoznaczność. Integrator to zależ nie od komplikacji systemu procedura lub aplikacja ujednolicająca dane w poszczególnych bazach. Różnorodność danych w złożonych systemach oraz zmiany organizacyjne powodują, że zbudowanie uniwersalnego integratora graniczą z niemożliwością. Pozornie rozwiązanie zintegrowane i hybrydowe oferują użytkownikowi identyczny zakres funkcji. W praktyce jednak, uzyskanie jednoznaczności danych w systemach hybrydowych jest bardzo trudne i kosztowne.

Rysunek 3 – 4 Struktura systemu hybrydowego Źródło: Gęślicki R., Urząd poinformowany

Planując proces informatyzacji urzędu należy wybrać jeden z przedstawionych modeli. System zintegrowany jest rozwiązaniem, któremu warto poświęcać najwięcej uwagi. Nie ulega jednak wątpliwości, że niezbędna jest wówczas współpraca pomiędzy różnymi jednostkami. Skala przedsięwzięcia i wysokie koszty wdrożenia powodują, że tylko bogate i duże jednostki samorządowe decydują się na implementację funkcji interakcji dwustronnych i transakcji. Co z małymi gminami miejskimi i wiejskimi? Niezbędne jest podjęcia działań, które sprzyjałyby wprowadzaniu rozwiązań e-administracji na poziomie lokalnym. Czy projekt „Wrota Polski” spełni swoje założenia i będzie katalizatorem rozwoju społeczeństwa informacyjnego, również w samorządach, pokaże przyszłość.

Pozyskiwanie wiedzy do baz wiedzy

5/5 - (1 vote)

Klasyczne metody pozyskiwania wiedzy

Klasyczne systemy ekspertowe powstają w wyniku współpracy inżyniera wiedzy z ekspertem w danej dziedzinie. Inżynier wiedzy może pozyskać także część wiedzy z literatury fachowej. Wiedza od eksperta nabywana jest poprzez prowadzenie wywiadu lub obserwację jego pracy. Jednak metody te nie pozwalają na uzyskanie całkowitej wiedzy eksperta. Dlatego do systemu ekspertowego trafia jedynie podzbiór wiedzy (rys. 7.4.), co może mieć wpływ na działanie systemu.

Rys 7.4. Baza wiedzy systemu ekspertowego jako podzbiór wiedzy eksperta

Ten sposób nabywania wiedzy jest wyjątkowo trudnym zadaniem dla inżyniera wiedzy, gdyż musi on nie tylko posiadać umiejętność projektowania i budowy systemów ekspertowych, ale również posiadać rozległą wiedzę w dziedzinie tworzonej aplikacji. Musi być on również specjalistą w technikach nabywania wiedzy, co wymaga dobrych zdolności komunikacyjnych i psychologicznych.

Automatyczne metody odkrywania wiedzy

Komputerowa analiza danych zapisanych w bazach danych jest alternatywną metodą pozyskania wiedzy do baz wiedzy. Pośród ogromnej ilości przechowywanych faktów, systemy wydobywania informacji umożliwiają wykrywanie związków oraz ogólnych regularności występujących pomiędzy danymi. Następnie mogą one zostać sformalizowane do postaci reguły przewidującej wartość jednego atrybutu na podstawie wartości innych atrybutów.

Inżynier wiedzy stanowi ogniwo pośrednie między źródłami wiedzy a systemem ekspertowym. Powinien to być informatyk lub odpowiednio przyuczony programista, który nie tylko potrafi umiejętnie programować, ale także posiada umiejętności reporterskie i wiedzę ogólną z danej dziedziny. Cechy te są istotne do odpowiedniego, umiejętnego prowadzenia dialogu z ekspertami w celu pozyskania najistotniejszych faktów i reguł dotyczących rozwiązywania zadanych problemów. Zatem, system ekspertowy będzie tym lepszy im lepsze jest grono ekspertów oraz im lepszy jest inżynier (zespół inżynierów wiedzy) tworzących systemem ekspertowym.

Pozyskiwanie wiedzy do baz wiedzy jest kluczowym etapem w tworzeniu systemów opartych na sztucznej inteligencji, systemach ekspertowych czy innych aplikacjach, które wymagają gromadzenia i przechowywania wiedzy w uporządkowanej formie. Proces ten polega na identyfikowaniu, zbieraniu, przetwarzaniu i organizowaniu informacji, które będą stanowiły zasób wykorzystywany do podejmowania decyzji, rozwiązywania problemów czy udzielania odpowiedzi w systemach komputerowych.

Jednym z podstawowych sposobów pozyskiwania wiedzy jest ekspercka analiza danych, gdzie specjaliści w danej dziedzinie dostarczają swoją wiedzę na temat rozwiązywania problemów, procedur czy najlepszych praktyk. W tym przypadku wiedza jest wydobywana bezpośrednio od ludzi, którzy posiadają doświadczenie w danej branży lub dyscyplinie. Często wykorzystywaną metodą jest wywiad z ekspertami, który umożliwia zebranie kluczowych informacji, które następnie są organizowane i wprowadzane do systemu.

Innym podejściem jest pozyskiwanie wiedzy z dokumentów, w tym literatury fachowej, raportów, instrukcji obsługi czy danych zebranych w innych źródłach pisemnych. Dzięki technologiom takim jak przetwarzanie języka naturalnego (NLP), możliwe jest automatyczne wyodrębnianie cennych informacji z dużych zbiorów tekstów, co przyspiesza proces gromadzenia wiedzy do baz.

Kolejną metodą pozyskiwania wiedzy jest uczenie maszynowe, które polega na automatycznym wydobywaniu wzorców i zależności z danych. W tym przypadku systemy uczą się na podstawie dużych zbiorów danych, takich jak logi, transakcje, dane sensora, a następnie wykorzystują te informacje do generowania nowych wniosków lub prognoz. Algorytmy uczenia nadzorowanego i nienadzorowanego pozwalają na identyfikowanie struktur w danych, które mogą być użyteczne w budowaniu bazy wiedzy.

Wreszcie, rozmowy z użytkownikami i społecznościami online stanowią kolejne źródło wiedzy. Dzięki forum, ankietom, badaniom czy opiniom użytkowników, możliwe jest uzyskanie informacji na temat ich potrzeb, problemów i doświadczeń. Takie podejście umożliwia rozbudowę bazy wiedzy w sposób iteracyjny, dostosowując ją do zmieniających się warunków i oczekiwań użytkowników.

Pozyskiwanie wiedzy do baz wiedzy może odbywać się na różne sposoby, w zależności od źródła, dostępnych technologii oraz celu gromadzenia informacji. Zastosowanie odpowiednich metod pozwala na stworzenie systemu, który jest w stanie efektywnie zarządzać i wykorzystywać wiedzę w procesie podejmowania decyzji czy rozwiązywania problemów.

Polska jako kraj tranzytu przemycanych narkotyków

5/5 - (1 vote)

Polska nie leży właściwie na terenie głównych tradycyjnych szlaków przemytniczych narkotyków, jednakże zapoczątkowane w 1989 roku zmiany polityczne w kraju, rozwój międzynarodowych kontaktów i otwarcie granic spowodowały wzrost zainteresowania międzynarodowych grup przestępczych naszym, krajem jako dogodnym obszarem tranzytowy.

Przyczyniły się do tego w szczególności:

  • centralne geograficzne położenie Polski w Europie,
  • dogodne szlaki drogowe, połączenia morskie i lotnicze,
  • otwarcie granic dla wolnego ruchu osobowego i towarowego,
  • niedoświadczenie i braki techniczne w wyposażeniu służb odpowiedzialnych za zwalczanie przemytu narkotyków,
  • liberalne prawo antynarkotykowe, nie dostosowane jeszcze do standardów międzynarodowych.

Wojna w byłej Jugosławii spowodowała, iż na polski obszar przesunęła się nitka tradycyjnego szlaku bałkańskiego, którym jest przemycana heroina z Bliskiego i Dalekiego Wschodu do Europy Zachodniej.

Przez terytorium Polski jest przemycany cannabis (marihuana plus haszysz) ze Wschodu i Afryki do Europy. Południowoamerykańskie kartele kokainowe z Medellin i Cali coraz śmielej próbują przy pomocy polskich grup przestępczych przewozić kokainę przez polskie porty morskie i granice lądowe do Europy Zachodniej. Zagrożenie przemytem przybiera niepokojące rozmiary zarówno co do liczby przypadków, jak i ilości ujawnionych narkotyków.17

Poniższa tabela przedstawia ilość narkotyków ujawnionych w Polsce w latach 1992-1998.18

Tabela 3

  1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998
Amfetamina 9,5 kg 27,5 kg 18,5 18,8 kg 15,9 kg 27,2 kg 51,5 kg
Heroina 5,8 kg 12,5 kg 64,3 66,4 kg 18,2 kg 142,8 kg 67,4 kg
Kokaina 48,8 kg 107,3 kg 525,7 383,2 kg 31,5 kg 15,5 kg 21,2 kg
Marihuana   566,0 kg 164,0 2086,6 kg 2631,2 kg 62,5 kg 62,1 kg
Haszysz 3,4 kg 6595,0 kg 17,0 10001,3 kg 5,3 kg 628,0 kg 8,2 kg
Razem 44,3 kg 7308 kg 792,5 12556,3 kg 2702,1 kg 876,0 kg 210,4 kg

Druga tabela przedstawia ilość narkotyków ujawnionych w 1998 roku.19

Tabela 4

Rodzaj

Narkotyku

Ogółem Policja Cło UOP Straż

Graniczna

Amfetamina 51kg503g 43kg265g 1kg600g   6kg638g
Ecstasy 1796szt 1796szt      
Kokaina 21kg157g 9kg225g 8kg130g 100 g 3kg702g
Heroina 67kg405g 41kg93g 23kg79g 120 g 3kg113g
LSD 14902szt 11199szt 3703szt    
Haszysz 8kg176g 2kg400g 873g 4kg800g 103g
Marihuana 62kg146g 57kg17g 4kg26g   1kg103g
Konopie indyjskie 1t904kg361g 1t832kg660g 70kg201g   1kg500g
Polska heroina 394 l. 394 l.      
Słoma makowa 6t871kg700g 6t870kg     1kg700g
Grzyby halucynogenne  

4kg475g

 

3kg600g

 

838g

   

37g

BMK 88,5 l. 88,5 l.      
Leki psychotropowe 5155szt/amp. 5000szt 65szt/amp   90szt
Sterydy anaboliczne 527590amp. 527590amp      

Do najbardziej spektakularnych wypadków ujawnienia przemytu dużych partii narkotyków należy:

  • zatrzymanie w październiku 1991 roku na terenie portu w Gdyni kontenera z Kolumbii z ładunkiem fasoli dla odbiorcy w Czechosłowacji. W wydrążonych paletach ukryto 110 kg kokainy,
  • zatrzymanie w grudniu 1991 roku w Warszawie i Szczecinie 10-osobowej polsko-nigeryjskiej grupy przestępczej pod zarzutem przemytu 13 kg heroiny z Indii przez Moskwę i Warszawę do Berlina. Kurierzy korzystali z połączeń lotniczych a granicę do Niemiec przekraczali koleją. Stosowali metodę „połykania” narkotyku do własnego żołądka,
  • zatrzymanie w kwietniu 1993 roku w Szczecinie obywatela greckiego z fałszywym paszportem holenderskim, który w skrytkach swego mercedesa przewoził 100 kg kokainy z zamiarem jej przemytu do Niemiec. Czynności jakie przeprowadziła polska policja wspólnie z BKA Wiesbaden doprowadziły do ustalenia i aresztowania 2 dalszych członków grupy przestępczej,
  • ujawnienie w styczniu 1994 roku w porcie gdańskim około 500 kg kokainy w kontenerze z bananami dostarczonymi drogą morską z Ekwadoru dla pewnego przedsiębiorcy w Gdańsku. Narkotyk był ukryty między podwójnymi ściankami kontenera,
  • ujawnienie w maju 1995 roku w porcie w Świnoujściu próby wwozu do Polski ponad 9 ton haszyszu na kutrze rybackim powracającym z rejsu do Angoli. Zatrzymano 4 obywateli łotewskich,
  • przejście na lotnisku Okęcie kilku przesyłek pocztowych z Chile (w grudniu 1995r.), w których ukryta była kokaina.

Istnieje całkowita pewność, że ujawnione przypadki przemytu narkotyków klasycznych były realizowane przez międzynarodowe zorganizowane grupy przemytnicze. Ze względu jednak na stosowany przez te grupy podział pracy zatrzymane osoby najczęściej nie znały szczegółów dotyczących organizacji przestępczych, bądź też nie składały zeznań, co poza 1 przypadkiem (likwidacja grupy polsko-nigeryjskiej) – nie pozwoliło na pełne rozpracowanie gangów narkotykowych.

W ostatnim czasie stwierdzono też próby przemytu narkotyków, głównie kokainy, heroiny i haszyszu w paczkach z zagranicy najczęściej z Afryki i Ameryki Południowej, adresowanych na nazwiska polskich obywateli w różnych miastach. Następnie paczki te były przechwytywane przez pracowników urzędów pocztowych będących członkami grup przestępczych bądź przez nie skorumpowanych.

17 W. Pływaczewski, J. Świerczewski, „Policja polska wobec przestępczości zorganizowanej”, Szczytno 1996, s.87

18 B. Hołyst „Kryminalistyka”, Warszawa 1996r., s.106

19 B. Hołyst „Kryminalistyka”, Warszawa 1996r., s.107

Pranie brudnych pieniędzy

5/5 - (1 vote)

z działu „prace magisterskie z bezpieczeństwa”

Pojęcie prania lub innymi słowy czyszczenia pieniędzy weszło do języka prawnego, kryminologicznego i kryminalistycznego dopiero w latach osiemdziesiątych. Samo zaś zjawisko, sprowadzające się do przestępczej działalności motywowanej finansowo ma długą historię. Pomnażanie dochodów z punktu widzenia przestępcy ma swój sens wówczas, gdy można je wykorzystać.

Pranie pieniędzy zawiera stan faktyczny tego rodzaju, że chodzi tu o pieniądze, które uprzednio były brudne. Oznacz to również, że mogłyby one pomóc udowodnić ich posiadaczowi działalność przestępczą wtedy, gdy miały taki charakter. Właśnie dlatego sprawcy próbują różnymi metodami, mniej lub bardziej wyrafinowanymi ukryć nielegalne pochodzenie pieniędzy, aby je po „wypraniu” wprowadzić do legalnego obrotu gospodarczego.

Chociaż w tekście Konwencji Wiedeńskiej z 1988 roku nie używa się terminu „pranie pieniędzy”, to można przyjąć, iż przestępstwem tym jest:

  1. zmiana lub przekazanie mienia, jeśli oczywiście wiadomo jest, że mienie to pochodzi z przestępstwa lub ze współudziału w przestępstwie, w celu ukrycia lub zamaskowania nielegalnego pochodzenia mienia lub też w celu udzielenia pomocy jakiejkolwiek osobie, która współdziałała w popełnieniu takiego przestępstwa po to, aby osoba ta uniknęła skutków prawnych swego postępowania
  2. ukrywanie lub maskowanie rzeczywistej istoty, źródła, umiejscowienia, sposobu rozporządzania, przemieszczania, praw lub tytułu własności do mienia, jeśli wiadomo, że pochodzi ono z przestępstwa prania brudnych pieniędzy lub z udziału w takim przestępstwie.

Natomiast w Dyrektywie Rady Wspólnot Europejskich z 10 czerwca 1991 roku znacznie szerzej ujęto przestępstwa prania pieniędzy. Zgodnie więc z art. 1, pranie pieniędzy obejmuje następujące czyny:

  • wymianę lub transfer wartości majątkowych, jeśli wiadomo, że pochodzą one z działalności przestępczej lub uczestnictwa w takiej działalności, w celu zatajenia lub ukrycia nielegalnego pochodzenia tych wartości lub zatajenia udzielenia pomocy osobom uczestniczącym w działalności przestępnej, która to pomoc grozi odpowiedzialnością karną,
  • zatajenie bądź ukrycie pochodzenia, stanu lub ruchu wartości majątkowych, prawa dysponowania nimi lub rzeczywistej własności albo odpowiednich praw dotyczących tych wartości, jeśli wiadomo, że pochodzą one z działalności przestępnej lub uczestnictwa w takiej działalności,
  • nabywanie, posiadanie i używanie wartości majątkowych, jeżeli dana osoba wie, przyjmując te wartości, że pochodzą one z działalności przestępnej lub uczestnictwa w takiej działalności,
  • udział w wykonywaniu czynności wymienionych w trzech powyższych punktach, łączenie się w celu ich wykonywania, pomoc w nich, zachęcanie do nich, udzielanie rad bądź ułatwianie ich wykonywania.

Dla potrzeba kryminalistyki przyjęto następującą definicję prania pieniędzy:

Jest to działalność przestępcza mająca na celu legalizację przestępczych dochodów.

W procesie modelowym prania pieniędzy można wyróżnić 3 fazy:

  1. fazę lokowania, w której to fazie dochody pochodzące bezpośrednio z przestępstwa np. ze sprzedaży narkotyków, alkoholu, handlu bronią są po raz pierwszy umieszczone w instytucjach finansowych lub wykorzystane do zakupu różnego rodzaju aktywów,
  2. fazę ukrycia, maskowania, w której podejmowane są pierwsze próby zamaskowania lub ukrycia źródła pochodzenia i tożsamości posiadacza pieniędzy,
  3. fazę legitymizacji (legalizacji), w której wprowadza się pieniądze do legalnych struktur gospodarczych i systemów finansowych w celu ich całkowitego zasymilowania ze wszystkimi obecnymi tam środkami.

Więc żeby złodziej, oszust czy inny przestępca mógł nacieszyć się zdobytymi w bezprawny sposób pieniędzmi muszą zginąć wszelkie dowody na to, że pochodzą one z przestępstwa.

Techniki prania pieniędzy są zróżnicowane. Sposoby prania pieniędzy pochodzących z działalności przestępczej są ograniczone jedynie wyobraźnią sprawców, ich zdolnościami i organizacją sieci.

Wszystkie metody przestępcze stosowane do prania pieniędzy mają trzy cechy wspólne:

  1. konieczność ukrycia prawdziwego źródła pochodzenia dochodów oraz tożsamości ich właścicieli,
  2. konieczność zachowania stałej kontroli nad czyszczonymi dochodami,
  3. konieczność dokonania zmiany formy tych dochodów.

Obecnie coraz częściej obserwuje się narastające tendencje w przestępczości prania pieniędzy:

  1. stosownie coraz bardziej wyrafinowanych metod,
  2. coraz częstsze inwestowanie funduszy nielegalnych w legalnych firmach celem ich kapitalizacji i ukrycia przerzutu pieniędzy,
  3. stała internacjonalizacja sieci przez wciąganie do niej większej liczby centrów finansowych państw,
  4. umyślne mieszanie zysków nielegalnych, osiągniętych dzięki różnej działalności przestępnej, celem zniszczenia ścieżki kontrolnej organów ścigania i zwiększenia liczy maklerów biorących udział w praniu pieniędzy.9

Atrakcyjność systemów bankowych dla piorących pieniądze pochodzące z przestępczości wynika m.in. z wielkiej i ciągle rosnącej liberalizacji i integracji światowych systemów rynków pieniężnych, usuwania barier celem umożliwienia swobodnego przepływu kapitału, a także z szybkości i efektywności elektronicznych transferów pieniężnych. To wszystko w znacznym stopniu ułatwia uprawianie tego procederu i utrudnia kontrolę przepływu nielegalnych pieniędzy.

Najpowszechniejsze formy prania pieniędzy w bankach to gromadzenie depozytów z transakcji gotówkowych oraz wykorzystywanie systemu bankowego do wymiany pieniędzy na inne walory, którymi mogą być np. akcje i dokumenty na okaziciela.

W systemie bankowym ustalono wiele „wrażliwych” miejsc, które sprawcom procederu trudno ominąć i w których kontrola bankowa stara się stosować środki techniczne do ujawniania podejrzanych transakcji. Są to m.in.: miejsca wejścia gotówki do banku, krzyżujące się przepływy gotówki z jednego banku do drugiego, transfery w obrębie jednego systemu bankowego i między systemami.10

W praniu pieniędzy może być zaangażowany jeden nieuczciwy kasjer, dysponent lub cały bank.

W kilku przypadkach banki światowe świadomie wprowadziły kulturę powszechnej korupcji swoich urzędników, stając się partnerem w procederze prania pieniędzy. Najbardziej znanym przykładem jest Bank of Credit and Commerce International (BCCI). Udział BCCI w praniu dochodów międzynarodowych grup przestępczych ujawniono publicznie pod koniec lat osiemdziesiątych przy okazji zakończenia tajnej operacji pod kryptonimem „C-Chase”, przeprowadzonej przez amerykańskie służby celne. W wyniku działań kompetentnych organów różnych krajów bank ten został zamknięty w roku 1991, zostawiając bez pokrycia 530 tys. wierzycieli z całego świata oraz „czarną dziurę” w rachunku szacowanym na 12,4 mld USD.11

Pracze wykazują ogromną pomysłowość w wyszukiwaniu słabych stron systemów finansowych. Przykładem tego jest nie tylko stosowanie skomplikowanych metod np. smurfingu, lecz także przenoszenie operacji do sektora gospodarki regulowanej mniej restrykcyjnymi przepisami prawnymi. Ostatnio pracze wykazują wielką pomysłowość w przenikaniu do systemów niebankowych instytucji finansowych jakimi są: kantory wymiany walut, urzędy inkasujące czeki, przekazy pieniężne, biura maklerskie, towarzystwa ubezpieczeniowe oraz nielegalne i równoległe systemy bankowe.

Wielkie znaczenie dla prania pieniędzy ma sektor ubezpieczeń i emerytalno-rentowy. W raporcie FATF z 1993 roku stwierdza się, iż najczęściej do prania pieniędzy są wykorzystywane ubezpieczenia na życie. Szczególnie atrakcyjne dla sprawców są inwestycyjne składki jednorazowe, takie jak: kredyty jednostkowe, nabyte roczne renty i sumy całościowe do istniejących kontraktów ubezpieczeniowych.

Inną metodą prania pieniędzy jest fałszowanie faktur. Mogą to być faktury dotyczące całkowicie fikcyjnych firm.

Do prania pieniędzy są także wykorzystywane kasyna gry i inna działalność hazardowa, a także sklepy z luksusowymi towarami.

W ostatnich latach odnotowano powstanie nowej „branży” specjalizującej się w praniu nielegalnych dochodów. Profesjonaliści świadczą usługi różnym grupom przestępczym. Obecnie coraz częściej praniem pieniędzy zajmują się zorganizowane struktury.

Tak oto może wyglądać zorganizowana struktura piorąca brudne pieniądze:

  • Zorganizowana grupa przestępcza zajmująca się działalnością przynoszącą duże zyski
  • Pośrednicy łączący np. handlarzy narkotyków z „praczem”:
    1. „pigeons”
  •  – kierują handlarzy do „praczy” lub „praczy” do handlarzy,
  •  – nie angażują się w negocjowanie umów dotyczących prania
  •  – określają stawkę za usługę,
  1. „brokerzy”

– łączą handlarzy narkotyków z „praczami” i za opłatą finalizują kontrakty,

  1. Organizator/sponsor prania brudnych pieniędzy
  • – organizuje proceder na dużą skalę
  •  – udział dużej liczby „praczy”
  •  – opłacanie poszczególnych wykonawców
  • – kontakty z grupą posiadającą brudne pieniądze

4) Kurierzy

  • – organizują transport i czynności w 1 stadium procederu
  •  – nie są związani z działalnością zorganizowanej grupy przestępczej,
  •  – mogą ujawnić swoje personalia
  •  – często wykorzystują fałszywe dowody, paszporty, itp.

5) Wymieniacze walut

  •  – właściciele podmiotów gospodarczych, którymi są najczęściej kantory wymiany walut
  •  – oprócz legalnej działalności stają się ulicznymi miejscami wymiany

6) Profesjonaliści/doradcy

  •  – świadczą jedną lub więcej usług (np. doradztwo inwestycyjne, transfery funduszy, rejestracja podmiotów gospodarczych na nazwiska osób trzecich udających właścicieli)
  •  – manipulacja w dziedzinie finansów, prawa
  • – bankowcy.12

Jak wynika z licznych publikacji Polska jest państwem szczególnie narażonym na rozwój przestępczości zorganizowanej, w tym

również pranie brudnych pieniędzy.

Ustawa z dnia 12 października 1994 roku o ochronie obrotu gospodarczego i zmianie niektórych przepisów prawa karnego

(Dz.U. nr 126, poz. 615 – uchylona została z dniem 1 września 1998r.) wprowadziła kryminalizację procederu prania brudnych pieniędzy.13

Nowy kodeks karny z 1997r. penalizuje zachowania określone mianem prania brudnych pieniędzy (art. 299 k.k.). Art. 299 § 1 przewiduje czyn podstawowy, art. 299 § 2 k.k. wprowadza karę dla pracowników banku biorących udział w praniu brudnych pieniędzy. Niepowiadomienie o praniu jest przewidziane w art. 299 § 3 k.k., niewyznaczenie koordynatora ds. przeciwdziałania praniu pieniędzy – art. 299 § 4 k.k., zorganizowane pranie pieniędzy – w art. 299 § 5 k.k.14

Polski ustawodawca, wzorem innych państw, nie ograniczył zakresu „prania” pieniędzy jedynie do osiągania nielegalnych dochodów pochodzących z produkcji i obrotu narkotyków, lecz także rozszerzył zakres pojęcia na inne rodzaje przestępstw: fałszowanie pieniędzy lub papierów wartościowych, rozbój albo popełnienie innego przestępstwa przeciwko mieniu wielkiej wartości, wymuszanie okupu, handel bronią, amunicją, przemyt kradzionych samochodów, przemyt nielegalnych imigrantów, przemyt spirytusu, papierosów, itp.15

9 B. Hołyst „Kryminalistyka”, Warszawa 1996r., s. 300-302

10 B. Hołyst „Postępy Kryminalistyki”, Legionowo 1996r., s. 56

11 B. Hołyst „Kryminalistyka”, Warszawa 1996r., s. 303

12 W. Jasiński „Pranie brudnych pieniędzy”, Warszawa 1996r., s.67

13 B. Hołyst „Kryminalistyka”, Warszawa 1997r., s. 307

14 Kodeks karny, Warszawa 1997r., s. 80

15 B. Hołyst „Kryminalistyka”, Warszawa 1997r., s. 308

 

Przestępczość zorganizowana

5/5 - (1 vote)

z działu „prace magisterskie z kryminalistyki”

Postęp cywilizacyjno-społeczny, rozwój demokracji, szerszy zakres swobód i wolności obywatelskich oraz wzrost poziomu materialnego ludności wyzwala wiele zjawisk patologicznych, a jednym z nich i chyba najgroźniejszym w dzisiejszym świecie jest przestępczość zorganizowana, terrorystyczna i mafijna.

Przestępczość ta aktualnie rozwija się nie tylko w bogatych państwach, ale także na biegunach światowego ubóstwa i nędzy.1

Dziś problem zorganizowanej przestępczości to najważniejszy problem dotyczący porządku i bezpieczeństwa wewnętrznego państwa. Przestępczość zorganizowana jest problemem globalnym.2

Według oficjalnych danych na terenie Polski działa ponad 400 zorganizowanych grup przestępczych, które skupiają w swoich szeregach około 4,5 tysiąca osób, w tym około 500 cudzoziemców. Nie są to dane ani ścisłe, ani stałe, gdyż brak jest pełnego i dokładnego rozpoznania w tym przedmiocie, zaś ilość osób w grupach przestępczych stale wzrasta.

Istotną sprawą jest określenie zorganizowanej przestępczości grupowej. Jest to zagadnienie bardzo trudne, gdyż przestępczość ta jest nie tylko zjawiskiem pozostającym w dużej zależności od czasu i przestrzeni – i to zjawiskiem o zmiennych strukturach i mechanizmach działania – ale także w znacznym stopniu uwarunkowanym przedmiotem działania przestępczego. Wszak inny jest kształt, inna dynamika i inna struktura np. przestępstwa „prania brudnych pieniędzy”, a inny obraz ma np. zorganizowana przestępczość grupowa w postaci zastraszania właścicieli restauracji w celu wymuszenia od nich okupu, czy doskonale zorganizowana przestępczość polegająca na kradzieży i przemycie samochodów.

Dziś wszystkie poważne, nielegalne dochody uzyskiwane na świecie pozostają pod kontrolą zorganizowanych grup przestępczych, z których największą rolę odgrywają organizacje o charakterze mafijnym.

Znane są trzy stopnie zorganizowanej przestępczości:3

  1. grupa przestępcza, inaczej banda, mająca luźne związki organizacyjne
  2. zorganizowana grupa przestępcza
  3. mafia – jako najwyższy stopień organizacji przestępczej.

Według Sądu Najwyższego, grupa przestępcza musi obejmować co najmniej 3 osoby, a relacja zamierzonych przez nią działań przestępczych wymaga ścisłego współdziałania i porozumienia się co do sposobu dokonania przestępstwa i podziału ról, przy czym dokonanie takiego przestępstwa przez jedną osobę byłoby albo niemożliwe, albo bardzo utrudnione.

Regulacja dotycząca zorganizowanej grupy przestępczej znajduje się w art. 258 k.k.. Mowa jest w nim o zorganizowanej grupie lub związku. Przepis ten jednak nie rozróżnia tych pojęć. Doktryna przyjmuje, że związek to ugrupowanie co najmniej trzech osób o względnie stałej strukturze organizacyjnej, posiadające wspólne cele, konkretne programy współdziałania i podział ról, wyodrębnione kierownictwo oraz ustalone ściśle zasady członkostwa. Zorganizowana grupa przestępcza to coś więcej niż luźna grupa, ale i zarazem mniej niż związek przestępczy. Taka grupa musi posiadać elementy wewnętrznej struktury organizacyjnej, szczególnie przywództwo. W odróżnieniu od związku zorganizowana grupa przestępcza nie wymaga stałych struktur ani dyscypliny organizacyjnej, a ponadto sposób przystąpienia do niej nowych członków jest mniej sformalizowany niż w przypadku związku przestępczego.4

Czynnikiem wyróżniającym przestępczość zorganizowaną od przestępczości w ogóle jest rozróżnienie skutków działań niezgodnych z prawem. Decydują tutaj skutki o charakterze ekonomicznym, moralnym oraz gospodarczym. Przede wszystkim jednak inny jest model organizacyjny przestępczości zorganizowanej.

Wśród wielu jej cech do najistotniejszych można zaliczyć:

  • wyraźnie wyodrębnione kierownictwo,
  • hierarchiczne struktury organizacyjne,
  • trwałe i silne więzi organizacyjne (nie jest możliwe opuszczenie grupy bez konsekwencji),
  • planowanie działań przestępczych,
  • konspiracja działań,
  • działania nastawione na zysk,
  • organizowanie „pomocy socjalnej” dla członków grup pozbawionych wolności i ich rodzin,
  • podział ról i zysków,
  • istnienie podgrup specjalnych zadań,
  • stosowanie groźby, przemocy, szantażu, podstępu przy popełnianiu różnorodnych przestępstw,
  • występowanie elementów legalizacji dochodów pochodzących z czynu zabronionego (np. pranie pieniędzy).5

Najwyższą formą organizacyjną przestępczości jest mafia.

Dziś mafię można określić jako: profesjonalną organizację przestępczą, wyspecjalizowaną w działalności politycznej, biznesowej i kryminalnej. Jej działanie polega głównie na:

  • zorganizowanej przestępczości kryminalnej i gospodarczej, przynoszącej ogromne dochody,
  • korupcji na wielką skalę,
  • praniu pieniędzy,
  • pozyskiwaniu osób wpływowych, ze sfer administracyjnych, gospodarczych i politycznych,
  • fizycznym unieszkodliwieniu czy kompromitowaniu tych, którzy występują przeciwko mafii lub nie podporządkowują się jej poleceniom.6

Bardzo ważne jest precyzyjne posługiwanie się terminem „mafia” i jego odróżnienie od zorganizowanej grupy przestępczej. Najogólniej mafię od zorganizowanej grupy przestępczej odróżnia jej wpływ na świat biznesu i przede wszystkim konotacje ze światem polityki.

Bardzo ciekawą definicję przestępczości zorganizowanej zawiera projekt Konwencji Narodów Zjednoczonych o zwalczaniu tego rodzaju przestępczości z 8 sierpnia 1996 roku. Autorzy tego projektu określili, że „organizacja przestępcza” oznacza grupę składającą się z co najmniej z 2 osób, utworzoną w celu popełnienia następujących przestępstw:

  • nielegalny obrót środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi,
  • handel ludźmi,
  • kradzież dóbr kulturowych i nielegalny obrót dobrami kulturowymi,
  • fałszowanie pieniędzy,
  • akty terrorystyczne,
  • wymuszanie pieniędzy lub innych korzyści materialnych drogą groźby zamachu na życie lub zdrowie albo gwałtownego zamachu na mienie,
  • kradzieże samochodów i obrót skradzionymi samochodami,
  • nielegalny obrót bronią, materiałami lub urządzeniami wybuchowymi lub materiałami radioaktywnymi,
  • „pranie brudnych pieniędzy”,
  • przemyt towarów,
  • przekupstwo osób zajmujących stanowiska publiczne.7

Śledząc te próby zdefiniowania przestępczości zorganizowanej można zauważyć, że nie jest to łatwe zadanie. Zorganizowane grupy przestępcze stale udoskonalają metody działań, reorganizują swoje struktury w taki sposób, że ich działalność zagraża już nie tylko zwykłym ludziom, ale i aparatowi władzy wielu państw.8

1 S. Pieprzny „Przestępczość zorganizowana w Polsce”

2 „Detektyw kryminalny” 18.12.2000 nr 51 „ABC przestępczości zorganizowanej w Polsce”

3 J.W. Wójcik „Pranie pieniędzy”, Toruń 1997r., s. 79

4 Prawo i Życie, 23.02.1999r., nr 4, A. Góral „Przestępczość zorganizowana”

5 Prawo i Życie, 23.02.1999r., nr 4, A. Góral „Przestępczość zorganizowana”

6 J.W. Wójcik „Pranie pieniędzy”, Toruń 1997r., s. 83-84

7 J.W. Wójcik „Pranie pieniędzy”, Toruń 1997r., s. 81

8 Prawo i Życie, 23.02.1999r., nr 4 A. Góral „Przestępczość zorganizowana”