praca magisterska z zakresu kryminalistyki
Przygotowanie przestępstwa stanowi pierwszą praktyczną czynność zmierzającą do realizacji finalnych celów zakreślonych planem.2
Kodeksowa definicja przygotowania jest następująca:
„Przygotowanie zachodzi tylko wtedy, gdy sprawca w celu popełnienia czynu zabronionego podejmuje czynności mające stworzyć warunki do przedsięwzięcia czynu zmierzającego bezpośrednio do jego dokonania, w szczególności w tymże celu wchodzi w porozumienie z inną osobą, uzyskuje lub przysposabia środki, zbiera informacje lub sporządza plan działania” (art. 16 § 1 k.k.). W myśl § 2 art. 16 k.k. „Przygotowanie jest karalne tylko wtedy, gdy ustawa tak stanowi”. Przypadków tych jest w kodeksie karnym 14. Dotyczy to np. przygotowania do gwałtownego zamachu na jednostkę Sił Zbrojnych RP (art. 140 § 3 k.k.), do fałszowania dokumentów (art. 270 § 3 k.k.), do fałszowania pieniędzy (art.310 §4 k.k.), do popełnienia przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu (art.168 k.k.).3
Zwraca uwagę fakt, iż czynności przygotowawcze do przestępstw tak niebezpiecznych jak zabójstwa (art. 148 k.k.)4, rozboje (art. 280 § 2 k.k.)5 nie są karalne. Bardzo często dokonanie zabójstw i rozbojów musi być poprzedzone przygotowaniem narzędzi, np. broni palnej.
Kryminalistyka musi jednak koncentrować się na wszystkich rodzajach przestępstw, czynnościach przygotowawczych niezależnie od ich karalności. Czynności przygotowawcze w odróżnieniu od planowania dostarczają ewidentnego materiału dowodowego zarówno osobowego, jak i rzeczowego, który może doprowadzić do wykrycia sprawcy, a ustalenie pewnych faktów z zakresu tych czynności jeszcze przed dokonaniem przestępstwa ma wpływ na zapobieżeniu jego popełnieniu.
Przygotowanie z punktu widzenia kryminalistyki można określić jako zespół czynności faktycznych mających na celu umożliwienie skutecznej realizacji planu przestępnego.
Czynności te można ująć w cztery następujące grupy:
- uzyskanie informacji o obiekcie przestępstwa,
- warunki, w jakich ma być przeprowadzona akcja (tzw. wywiad przestępny),
- środki techniczne niezbędne do realizacji zamiaru,
- podejmowanie zabiegów w celu uniknięcia odpowiedzialności karnej, a także dobór koniecznego składu osobowego.
Informacje o osobie, przeciwko której ma być skierowany zamach przestępny, dotyczą jej trybu życia, nawyków, przyzwyczajeń, godzin, opuszczania i powrotu do domu, wyjazdów poza miejsce zamieszkania, utrzymywania kontaktów towarzyskich, stanu zdrowia, a w przypadkach anonimów wymuszających okupy, kradzieży, włamań do mieszkań – stopnia zamożności. Dane dotyczące warunków dokonania przestępstwa muszą uwzględniać rodzaj obiektu, sposób jego zabezpieczenia, położenie obiektu, itp.
Źródła wywiadu przestępnego można usystematyzować i zawrzeć w pięciu grupach:
- nadawca,
- bezpośrednia obserwacja obiektu lub inwigilacja osób,
- osoby trzecie spełniające rolę nieświadomego informatora,
- „wieść publiczna” i środki masowego przekazu
- ofiara
W bardzo dużym zakresie jest rozbudowany system rzeczowego zabezpieczenia obiektów przestępstwa, ale i metody jego pokonania przez świat przestępczy obejmują coraz więcej środków. Zabezpieczenie obiektów jest zróżnicowane – począwszy od zwykłych zamków, zasuw oraz takich urządzeń zagradzających, jak kraty, mury, ogrodzenia, aż do ogniotrwałych kas pancernych, skarbców czy skomplikowanych urządzeń alarmowych wyposażonych w niezwykle czułe detektory elektroniczne.
System zabezpieczenia warunkuje zakres i rodzaj przygotowania odpowiednich środków technicznych. Im bardziej skuteczny jest system ochrony, tym większej wymaga koncentracji środków do jego pokonania. Na przykład przy włamaniu są stosowane różnorodne środki – poczynając od najprostszych wytrychów aż do „raków”, przecinaków, piłek do cięcia metali, aparatów acetylenowych, a nawet materiałów wybuchowych.
Osobną grupę stanowią środki, które służą uniknięciu odpowiedzialności karnej, a w szczególności szybkiemu przeprowadzeniu akcji, opuszczeniu miejsca przestępstwa, nie zostawieniu śladów i utrudnieniu rozpoznania, przygotowaniu miejsca do ukrycia towaru, jego zbycia, itp. Należą tu środki maskujące, rękawiczki, środki transportu, przygotowanie melin i schowków na ukrycie łupu, itp.
Kodeks karny z 1997 roku wyróżnia 3 rodzaje działania zbiorowego:
- współdziałanie (art. 18 § 1 k.k.)
- porozumienie (np. art. 223 k.k., art. 242 § 4 k.k.)
- zorganizowana grupa lub związek mający na celu popełnienie przestępstw (art. 65 k.k., art. 258 k.k.).6
—
2 B. Hołyst „Kryminalistyka”, Warszawa 1996r., s. 73
3 Kodeks karny, Warszawa 1997r. (art.16 k.k.-s.8, art.140 k.k.-s.42, art.270 k.k. –s.74, art.168 k.k. –s.50)
4 Kodeks karny, Warszawa 1997r. (art.148 k.k. – s.44)
5 Kodeks karny, Warszawa 1997r. (art.280 § 2 k.k. – s.76)